Fotoğraf: Ron Lach
“Yıllardır uyumuyorum”, “Gece sürekli uyanık haldeyim” cümlelerini yakın çevrenizden duyuyor veya bunu bizzat kendiniz söylüyorsanız, yakınlarınız ya da siz Paradoksal İnsomnia sorunu yaşıyor olabilirsiniz.
İnsomnia: uykuyu başlatmada ve sürdürmede zorlanmak anlamına gelen ve hayatı önemli ölçüde etkileyen bir uyku sorunu. Ayrıca uyku kalitesini ve yoğunluğunu negatif etkilediği biliniyor.
İnsomnia etkisindeki kişi, gereksizce uyanma ve bir daha uyuyamama gibi şikayetler hissederken, Paradoksal İnsomnia etkisinde ise hiç uyumuyor olmaktan şikayet edebiliyor. Ancak bu doğru değil !
“Nasıl yani ?” diyorsanız, paradoksal insomnia’yı yakından tanımak için bu yazıyı okumaya devam etmenizi öneriyoruz.
Paradoksal İnsomnia’da aslında “gerçek” bir insomni (uykusuzluk) yok. Hastalar üzerinde yapılan uyku testlerinde uykusuz kalındığını açıklayan herhangi bir soruna rastlanmıyor. Hastaların, yaşadıkları sorunu ifade etme biçimleri, uykusuzluğa çok benzese de, testlerin sonucu bu durumun tam tersini, yani aslında uyuduklarını ortaya koyuyor. Buradaki ilginç durumun, “kişinin uyku halini algılamakta güçlük çekmesi” olduğu ileri sürülüyor. Dolayısıyla, paradoksal insomnia bir uyku sorunundan çok, uykuyu algılama sorunu olarak tanımlanıyor.
American Research Journal of Medicine and Surgery’nin 2015 yılı sayısında, bu durumun kişinin psikolojik ve mental yorgunluğunu daha iyi ifade edeceği için uyku durumunu hatalı algılama anlamına gelen “Sleep State Misperception” ifadesinin kullanılmasının daha uygun olacağı söylenmiştir.
Paradoksal İnsomnia’da Aslında Neler Oluyor ?
İnsomnia’da ki gündüz uyuklamaları, ciddi kazalar veya planlama bozukluklarına neden olurken, paradoksal insomnia hastalarında bu duruma pek sık rastlanmıyor. Kişiler; gece çok az uyuduklarını veya hiç uyuyamadıklarını, ayrıca çevrelerinde olup bitenlerin neredeyse devamlı farkında olduklarını söylüyorlar. Ancak böyle durumlarda normalde hissetmeleri gereken uyku açlığını, gündüz karşılama ihtiyacı hissetmeyebiliyorlar.
Geceleri uyumaya çalışırken, bilinçli olarak düşünceler içine giriyor ve bunu devamlı tekrar etme eğiliminde olabiliyorlar.
Kişiler uyumakla ilgili olumsuz inanışlara sahip olabiliyor, uyku halinde olmaya karşı kaygı duymaya ve tehdit hissetmeye eğilimli olabiliyorlar. Bununla birlikte, sadece bu durumu kolaylaştıran kişilik özellikleri dahi (şüpheci, kaygılı vb) bu sorunun devam etmesine neden olabiliyor.
Paradoksal İnsomnia’nın anksiyete bozukluğu ve depresyon ile yakın ilişkisi olduğunu vurgulayan çalışmalar; bu durumun uyku bozukluğundan çok psikiyatrik hastalıklarla bağlantılı olduğunu ortaya koyuyor. Dolayısıyla paradoksal insomnia tedavisinde psikiyatri ve nörolojinin birlikte hareket etmesi öneriliyor.
Uykunun yanlış algılanmasından kaynaklanan bu durumun çok yaygın görülmemesi, gerçek bir uyku bozukluğu ile karıştırılma ihtimalini artırdığından, mutlaka bir uzman desteği alınmasının ve uyku testinden geçilmesinin önemi artıyor.
Paradoksal İnsonmia için önerilen tedavi yöntemleri; psikiyatri, psikoterapi ve nörolojinin birlikteliğinde ilerlenen; psikoeğitim, bilişsel davranışçı terapi ve ardından farmakoterapi şeklinde sıralanıyor.
